Kedilerin sağlıklı bir hayat sürmesi için şüphesiz aşı uygulamalarının önemi oldukça büyüktür. Kedilerin hastalıklara yakalanmamak ve hastalıklardan daha az etkilenmesi için güçlü bir bağışıklık sistemine sahip olmaları önemlidir. Güçlü bir bağışıklık sisteminin oluşması için aşı uygulamaları yapılmalıdır. Kedilerde koruyucu sağlık önlemlerinden biri olan aşılar genellikle kediler 6 haftalık olduğunda başlar ve ilk aylarda oldukça yoğun olarak devam eder. İlk aşılardan sonra aylık, yıllık gibi belirli periyodlar çerçevesinde bazı aşıların tekrar edilmesi gerekir. Lösemi aşısı, kuduz ve karma aşı gibi aşılar tekrar eden aşılardan sadece bazılarıdır.
Yavruluk döneminde başlayan aşı uygulamaları yavru kedinin annesinden gelen bağışıklığı azaldığında ekstra bağışıklık vermesi adına önemlidir. Tekrarlı yapılan aşı uygulamaları ile koruma oranı artırılır. Ayrıca aşıların tekrarlı yapılması azalan bağışıklık sistemini tekrar artıracaktır. Kedilere yapılan aşılar veteriner hekimin tercihine göre değişir. Ancak genellikle kediler 6-8 aylık olduğunda aşı uygulamaları başlar. Kedilerde aşı uygulamaları önemli olduğu kadar aşı sonrası da ayrı olarak incelenmesi gereken bir konudur. Bazı kedilerde aşı sonrası yan etkiler görülebilir. Bu nedenle aşı sonrası olası yan etkiler, aşı sonrası neler yapılabilir ve kedilerde aşı süreci nasıl ilerler konuları hakkında tüm soruların yanıtlanması gerekir.
Kedilerde Aşı Öncesi Bilinmesi Gerekenler
Kedilerde bazı durumlardan kaynaklı olarak aşı işlemlerinin ertelenmesi gerekebilir. Bu nedenle kedinize aşı yaptırmadan önce aşı öncesi süreç hakkında bilgili olmanız faydalıdır. Kedilerde aşı öncesi bilinmesi gerekenler şunlardır:
- Hamile kediler aşıya götürülmemelidir.
- Süt emen yavru kediler aşıya götürülemez, yavru kedilerin aşılarının yapılması için sütten kesilmiş olması gerekir.
- Hasta kediler aşıya götürülmemelidir. Eğer kedi hastaysa veteriner hekim hasta kedinin aşı takvimini tekrar düzenler.
Aşı uygulaması ertelenen kediler için yeni bir aşı takvimi oluşturulur. Bu takvime göre yine aşıya engel bir durum bulunmuyorsa kedinizin aşı takvimine bağlı kalarak kedinizi aşıya götürebilirsiniz.
Kedilerde Aşı Uygulamaları Sonrası Görülebilecek Alerjik Reaksiyonlar
Kediler yavruluklarından itibaren belirli periyodlarla birçok aşı uygulamasına tabi tutulurlar. Kedilere yavruluklarından itibaren kuduz, parazit, lösemi gibi farklı birçok aşı çeşidi yapılmaktadır. Kedilere yapılan bu aşıların amacı onları hastalıklardan korumak ve daha sağlıklı bir hayat sürmelerini sağlamaktır. Bu nedenle kedilerin zorunlu aşıları zamanında yapılmalı ve aşıdan korkulmamalıdır. Ancak bazı kedi sahiplerinin aşıların yan etkisi olabileceği yönünde yanlış bir algıya kapılmaları olasıdır. Birçok kedi, aşılara karşı hiçbir yan etki göstermez. Ancak bu durum her kedi için geçerli değildir. Bazı kedilerde ise aşı uygulamasından sonra yaşanabilecek yan etkiler ve alerjik reaksiyonlar olabilir. Ancak aşı uygulamasından sonra görülebilecek alerjik reaksiyonların birçoğu kısa ömürlü olmaktadır. Kedilerde aşı sonrası yaygın görülen alerjik reaksiyonlardan bazıları şunlardır:
- Ateş ve halsizlik
- İştahsızlık
- Aşı enjeksiyon bölgesinde şişlik
- Kaşıntı
- Titreme
Kedilerde aşı sonrası yaşanan bu reaksiyonlar 24 saatten uzun sürüyorsa mutlaka veteriner hekime gidilmelidir.
Ateş ve Halsizlik
Kedilerde aşı sonrası hafif ateş olması normal kabul edilen bir durumdur. Eğer kedide yüksek ateş söz konusu ise bu durum farklı bir nedenden kaynaklı yaşanıyor olabilir. Aşı ile birlikte kedinin vücuduna verilen mikroorganizmalar, bağışıklık sisteminin tetiklenmesine ve bunun sonucunda da kedinin ateşinin yükselmesine neden olur. Fakat aşıdan 2 gün sonrasına kadar kedinin ateşinde hafif yükselmeler yaşanması normal kabul edilmektedir. Kedilerin ateş derecelerini bilmek için öncelikle vücut ısılarının bilinmesi gerekir. Buna göre kedilerin vücut ısısı 38,3 ile 39,2 °C arasında değişmektedir. Vücut ısısı bu değerlerin üzerine çıkıyorsa kedinin ateşi çıkmış demektir.
Aşı olan kedilerde ilk birkaç gün halsizlik ve yatma isteği olması normal kabul edilir. Aşının etkisi ile kedinin vücudunda bazı fizyolojik değişiklikler yaşanır. Kedinin vücudu aşıya karşı bir savunma mekanizması geliştirir. Bu savunma mekanizmasına bağlı olarak kedide halsizlik durumu yaşanması söz konusu olacaktır.
İştahsızlık
Kedilere yapılan aşılar da yapısal olarak insanlarınki ile aynıdır. Yani aşı ile kedinin vücuduna hafifletilmiş mikroorganizma yani hastalık kaynağı olan mikroorganizma enjekte edilmektedir. Aşı ile birlikte kedinin vücuduna kontrollü bir şekilde mikroorganizma verilse de kedide hafif düzeyde alerji reaksiyonlar göstermesine neden olabilir. Kedilerde aşı sonrası görülen alerjik reaksiyon olarak nitelendireceğimiz durumlardan biri de ‘’iştahsızlık’’ olmaktadır. Kedilerde aşıdan ilk birkaç gün sonrasına kadar olan hafif düzeydeki iştahsızlık durumu normal kabul edilir. Ancak kedide iştahsızlık şiddetliyse yani kedi yemek yemeyi tamamen kestiyse mutlaka veteriner hekime gidilmelidir.
Aşı Enjeksiyon Bölgesinde Şişlik
Kedilerde aşı sonrası aşı enjeksiyon bölgesinde farklı nedenlere bağlı olarak hafif şişlikler görülebilir. Eğer aşıdan hemen sonra enjeksiyon yapılan bölgede şişlik çıktıysa bu durum aşının vücut tarafından daha emilmediğini gösterir. Böyle bir durumla karşılaşıldığında kediye hafif bir masaj yapılmalı. Kediye yapılan hafif masaj sayesinde hem şişlik iner hem de aşının emilimi sağlanır. Ancak şişlik aşıdan daha sonra oluştuysa bu durum apse oluşumuna işarettir. Apse oluşumunda da yine kediye hafif masajlar yapılabilir. Aşıdan sonra oluşan şişliklerin giderilmesi adına yapılan hafif masajlar oldukça önemlidir. Kediye aşı sonrası oluşan şişliklerde masaj yapılmazsa apseler kronik bir hale gelir ve bu durumda veteriner hekime gidilmesi gerekecektir. Veteriner hekim kedide oluşan apseyi tedavi etmek için belirli ilaçlar veya cerrahi yöntemler kullanabilir.
Kaşıntı
Kedilerde aşı sonrası aşı yapılan bölgede kaşıntı olabilir. Aşı sonrası oluşan bölgesel kaşıntıların sebebi aşı olan bölgenin aşıya karşı duyarlı olmasından kaynaklanır. Aşı sonrası oluşan bölgesel kaşıntılar kısa sürelidir. Aşı sonrası oluşan bölgesel kaşıntıların yanı sıra alerjik reaksiyonlara bağlı genel bir kaşıntı durumu da yaşanabilmektedir.
Titreme
Kedilerde aşı sonrası oluşabilen alerjik reaksiyonlardan biri de titremedir. Aşı sonrası titreme durumu genellikle aşıdan birkaç saat içerisinde ve çoğunlukla aşının ilk dakikalarında gerçekleşmektedir. Aşıdan sonra kedilerin titreme yaşamasının asıl nedeni aşıya karşı gösterilen duyarlılıktır. Bazı kedilerin vücudu aşıya karşı aşırı duyarlı olabilir. Bu durum sonucunda kediye acil müdahale edilmesi gerekir. Bu ve buna benzer akut durumlar yaşamamak için aşıdan en az 10-15 dakika kadar klinikte kalınması faydalı olacaktır.
Diğer Nadir Görülen Yan Etkiler
Kedilerde aşı sonrası görülebilecek birçok yan etki olduğu herkesçe biliniyor. Ancak bazı kediler aşıdan en az etkilenirken bazı kediler aşıdan daha fazla etkilenebiliyor. Ayrıca aşılar her kedide farklı yan etkiler görülmesine neden olabilir. Aşılara bağlı görülen yan etkilerden bazıları yaygın olarak görülüyorken bazı yan etkilerle ise nadiren karşılaşılıyor. Nadir durumlarda da olsa bazı kedilerin aşıdan daha fazla etkilendiği bir gerçektir. Oldukça nadir görülen ve kedilerin yaşamını tehdit eden ‘’anafilaksi’’ olarak bilinen bir hastalık görülebilir. Aşı sonrası anafilaksi olması çok nadir olsa da bu konuda bilgili olmakta fayda var. Buna göre anafilaksi belirtileri şunlardır:
- İshal
- Uyuşukluk
- Yürüyüşte aksaklık
- Kusma
- Nefes alıp vermede zorluk çekme
- Geçmeyen şiddetli öksürükler
- Kaşıntı
- Yüzde şişkinlik oluşması
- Bayılma
- Vücutta kızarıklıklar oluşması
Anafilaksi belirtileri dışında aşı sonrası görülebilen yan etkiler de bulunur. Bu yan etkiler; bayılma, enjeksiyon yerinde veya vücudun farklı bir yerinde kızarıklık veya şişkinlik oluşması, kusma ve şiddetli öksürükler nadir yan etkiler arasında yer alır. Aşı kaynaklı oluşabilen yukarıda saydığımız yan etkiler genellikle aşı uygulamasından hemen sonra oluşur. Yani bu etkilerin oluşması aşıdan hemen 1-2 saat sonra gerçekleşir. Bu nedenle kedinize aşı yaptırdıktan sonra birkaç saat klinikte kalmanız önemlidir. Bunun dışında eve gittiğinizde kedinizde farklı bir yan etki veya bir farklılık hissediyorsanız veteriner hekime danışmanız faydalı olacaktır.
Kedilerde Aşı Sonrası Dikkat Edilmesi Gerekenler
Kediler yaşamları boyunca birçok aşı uygulamasına tabi tutulurlar. Kedilerde aşı uygulamaları genellikle kedi 6-8 ayık olduğunda başlar ve bazı aşılar her sene devam eder. Aşıların amacı ise bağışıklık sistemini güçlendirmektir. Ancak kedilerde aşının yapılması ile birlikte hemen bir bağışıklık kazanılmaz. Aşının vücuda etki etmesi ve bağışıklık kazandırması için belirli bir süre geçmesi gerekir. Bu süre yaklaşık 7-10 gün sürer. Bu nedenle aşıdan en az 7-10 gün sonrasına kadar dikkatli olmak gerekir. Kedilerde aşı sonrası dikkat etmeniz gerekenler bazı noktalar bulunur. Özellikle hassas kedilerde ve yavru kedilerde aşı sonrası ayrı bir özen gerektirir. Aşı sonrası dikkat edilmesi gerekenler ise şunlardır:
- Aşı sonrası her ihtimale karşı kedi 24 saat gözlem altında tutulmalıdır. Böylelikle aşıya bağlı bir yan etki yaşandığında kedinize hemen müdahale edebilirsiniz. Özellikle kusma ve ishal gibi durumlar yaşandığında acil müdahale gerekebilir.
- Kedilerde aşı yapıldıktan hemen sonra bağışıklık sağlanmaz. Bu durum kediden kediye ve aşıdan aşıya değişmektedir. Ayrıca bazı aşılar tekrarlı aşılardır. Bu nedenle aşıdan sonra tedbirli olmak gerekir. Bu bağlamda aşıdan hemen sonra kediler sokağa çıkarılmamalıdır. Dışarıdan herhangi bir enfeksiyon kapmamaları adına önemlidir. Ayrıca bir kedinin aşıdan sonra bağışıklık kazanması için ortalama 7-10 gün süre gereklidir. Bu nedenle bu süre zarfında dikkati elden bırakmamak gerekir.
- Kedinize aşı yaptırdıktan sonra en az 3 gün banyo yaptırmamalısınız. Banyo ve banyo benzeri uygulamalar, aşının tam olarak bağışıklık kazandırmasını engeller ve bu da aşının etkinliğinin yitirilmesine neden olur. Yani aşıdan en az 3 gün geçmeden kediye banyo yaptırmamanız bağışıklık açısından önemlidir. Ancak özel durumlar sebebi ile kedinize banyo yaptırmanız gerekiyorsa bu durumu veterinere bildirmeniz ve onayını almanız önemli olacaktır.
- Aşıdan sonra tam bağışıklık kazanılması için kedinizin beslenmesine özen göstermelisiniz. Bu dönemde kedinize kaliteli proteinler ve kaliteli besinler verebilirsiniz. Ayrıca düzenli ve sağlıklı beslenmek kedinizin genel sağlığı açısından da önemlidir.
Sıkça Sorulan Sorular
Kedilerde Kuduz Aşısı Sonrası
Kedilerde yapılan en önemli aşılardan biri de şüphesiz kuduz aşısıdır. Zorunlu aşılar grubuna giren kuduz aşısı bütün kedilere yapılmalıdır. Kuduz hastalığı; oldukça tehlikeli, öldürücü ve bulaşıcı bir hastalıktır. Bu nedenle bu hastalığa karşı bağışıklık kazanmak içi yapılması gereken tek ve en önemli şey aşılamadır. Kedilerde kuduz aşışı da diğer aşılarda olduğu gibi aşı sonrası bazı yan etkiler görülmesine neden olabilir. Kuduz aşısı sonrası genel olarak halsizlik, iştahsızlık, aşı bölgesinde şişikler ve hafif derecede ateş yaşanabilir. Kuduz aşısı sonrası görülen bu yan etkiler genellikle kısa sürelidir ve kısa süre sonra kendiliğinden geçer. Eğer bu yan etkiler geçmiyorsa ve bu etkilere ishal ve kusma ekleniyorsa veteriner hekime danışılması gerekir.
Kedilerde Parazit Aşısı Sonrası
Kedilere yapılan birçok aşı çeşidi vardır. Bu aşılardan biri de parazit aşılarıdır. İç-dış parazit aşıları şeklinde yapılan bu aşılar genellikle belirli periyodlar şeklinde yapılır. Evde yaşayan kedilere oldukça kolay bir şekilde dış parazit bulaşabileceği için dış parazit aşısı 3 ayda bir tekrarlanır. Bu aşıların amacı kedilere parazit bulaşmasını önlenmektir. Kedilere yapılan her aşı gibi parazit aşısı sonrası da birtakım yan etkiler görmek mümkündür. Kedilerde parazit aşısı sonrası görülen yan etkiler diğer aşılara bağlı yan etkilere oldukça benzer. Buna göre parazit aşısı olan bir kedide aşı sonrası görülebilecek yan etkiler şunlardır:
- Halsizlik, uyuşukluk
- Kusma
- İshal
- İştah kaybı
- Aşı yapılan bölgede şişlik ve kızarıklık oluşması
- Topallama
- Ciltte kızarıklıklar veya döküntüler
Parazit aşısına bağlı olarak görülen bu yan etkiler kısa sürelidir ve genellikle kısa süre sonra kendiliğinden geçer. Ancak uzun süreli bir yan etki ile karşılaşıyorsanız veteriner hekime gitmeniz doğru olacaktır.
Kedilerde Karma Aşı Yan Etkileri Ne Kadar Sürer?
Kedilerde karma aşı sonrası birtakım yan etkiler yaşanması normal bir durumdur. Kedilere yapılan karma aşılar iki doz halinde uygulanır ve iki doz arasında fazla süre olmaz. Bu nedenle her doz için yan etkiler ayrı ayrı incelenmelidir. Kedilere yapılan karma aşılar ve diğer aşılara bağlı yan etkiler genellikle 24 saat kadar sürer. Eğer kedinizde aşıdan sonra birtakım yan etkiler varsa ve bu yan etkiler 24 saat içerisinde geçmiyorsa veteriner hekime danışılması gerekecektir. Ancak aşı sonrası yan etkilerden biri olan aşı bölgesindeki şişlikler için durum biraz farklıdır. Kedinizde aşı uygulaması yapılan bölgede şişlik oluşmuşsa bu şişliklerin geçmesi 1 haftayı bulur.
Kedilerde Aşı Sonrası Titreme
Kedilerde aşı uygulamaları sonrası en sık karşılaşılan yan etkilerden biri de titremedir. Titreme durumu genellikle aşı yapıldıktan çok kısa bir süre içerisinde gerçekleşmektedir. Kedilerde aşı sonrası titreme olmasının en önemli sebebi, aşı yapılan kedinin aşıya karşı aşırı duyarlı olmasıdır. Kedilerde titreme durumu, aşı yapıldıktan 15 dakika kadar sonra ya da 1-2 saat içerisinde görülür. Bu nedenle aşı uygulaması yapıldıktan sonra belirli bir süre klinikte kalmak faydalı olacaktır.
Kedilerde Aşı Takviminin Gecikmesi Durumunda Ne Olur?
Kedilerde bazı durumlarda aşı takviminde gecikme yaşanabilir. Özellikle aşı olmamasını gerektirecek hamilelik, hastalık gibi durumlarda aşı takvimi gecikir. Hamile ve hasta kedilerin aşıya götürülmemesi gerektiği bilinir. Bu nedenle aşıya götürülemeyecek kedi için veteriner hekim ayrı bir aşı takvimi hazırlar ve yeni aşıları bu takvime göre yapılır.
Kedilere yapılan bazı aşılar 1 dozdan fazla yapılır. Örneğin karma aşılar 2 doz olacak şekilde yapılır. Kedilere yapılan ilk doz aşıdan sonra fazla süre geçmeden ikinci doz aşının yapılması gerekir. İki doz arasındaki tarihleri ise yine veteriner hekiminiz karar verir. Kedinize ilk doz aşıyı yaptırıp ikinci dozu yaptırmamanız ya da ikinci doz için verilen süreyi kaçırmanız durumunda ilk doz aşı etkisini kaybeder. Bu nedenle aşı takvimini iyi takip etmeniz önemlidir. Takvimi kaçırmanız durumunda ise süreç tekrar baştan işleyecektir.
Aşılama, kedi sahiplerini ilgilendiren en önemli konuların başında yer alıyor. Kediler genellikle 6-8 aylık olduklarında ilk aşılarını olmaya başlıyor ve hayatları boyunca da bazı aşılar yapılmaya devam ediyor. Aşı uygulamalarının genel amacı ise bağışıklık sistemini güçlendirmek ve kediyi hastalıklardan korumaktır. Kedinizi hastalıklardan korumak ve sağlıklı bir hayat sürmesini sağlamak için aşı takvimini takip etmelisiniz. Kedilerde aşı yapılması kadar aşı sonrası süreç de ayrı ele alınmalıdır. Buna göre kedilere yapılan aşıların bazı yan etkileri bulunur ve bu yan etkiler konusunda endişelenmeye gerek yoktur. Ancak bunun için yan etkiler iyi bilinmelidir. Ayrıca aşı sonrası yapılması gerekenler hakkında da bilgi sahibi olarak sağlıklı bir aşı süreci geçirilebilir.
